Erysipelas (Wondroos)

Wat is wondroos en hoe ontstaat het

Wondroos (erysipelas) is een acute infectie van de oppervlakkige huidlaag door bacteriën, meestal streptokokken. Vaak is er sprake van een wondje of andere beschadiging van de huid waardoor bacteriën eenvoudig in het weefsel kunnen komen. Dit kan een gewoon wondje zijn, maar bijvoorbeeld ook een (voet-)schimmelinfectie of een splinter. Zelfs een wondje dat met het blote oog niet zichtbaar is kan een mogelijkheid zijn waardoor een bacterie het lichaam binnen kan komen. Na bijvoorbeeld operaties is er een vergroot risico op het ontwikkelen van erysipelas. Behandeling met antibiotica moet zo snel mogelijk worden ingesteld om ernstige complicaties te voorkomen.

Waar kan het voorkomen

Erysipelas kan in alle huidgebieden ontstaan met lymfoedeem of het risico op het krijgen van lymfoedeem, maar het treedt het meest op aan de benen, armen en gezicht. Erysipelas kan ook optreden op plaatsen van grote, verse operatielittekens.

Hoe ziet het eruit

Er is sprake van een fel rode huid, die ook gezwollen, warm en pijnlijk is. De aangedane huid is bovendien scherp afgegrensd van de normale huid. De patiënt voelt zich ziek en krijgt binnen enkele uren (soms hoge) koorts en kan rillingen ontwikkelen. Er kunnen blaren of zelfs bloedblaren ontstaan, meestal aan de benen en ook de lymfebanen kunnen ontstoken zijn (lymfangitis).

Vaak wordt wondroos één à twee dagen voorafgegaan door algemene malaise, moeheid,

lusteloos gevoel en dergelijke.

Ook bij kinderen kan wondroos ontstaan; soms kort na de geboorte in de navelwond, maar

ook aan het been. Wondroos is vooral bij kinderen gevaarlijk, maar wanneer er op tijd met de behandeling wordt begonnen, kunnen complicaties worden voorkomen.

Hoe stelt de arts vast dat er sprake is van wondroos

Patiënten met erysipelas zijn ziek. Ze hebben koorts, koude rillingen, voelen zich ziek en geven soms zelfs over. Vooral bij patiënten met lymfoedeem kan dit zeer snel ontstaan en voelen patiënten de wondroos ‘aankomen’, als ze het wel eens eerder hebben gehad. Hoe vroeger dan met de antibiotica behandeling wordt begonnen, hoe sneller het weer over is. 

Als het been erg gezwollen is, moet het worden gezwachteld. Hierdoor neemt de werking van het antibioticum in de ontstekingshaard toe en geneest de wondroos sneller. Soms is naderhand nog een steunkous nodig. Sommige mensen krijgen zo vaak wondroos, dat een onderhoudsbehandeling met antibiotica nodig is.

Behandeling van wondroos

Wanneer wondroos is vastgesteld, zal er behandeld worden met antibiotica. In een aantal gevallen is ziekenhuisopname noodzakelijk totdat de koorts en de roodheid van de huid verdwenen zijn. Zodra de koorts weg is, moet er een goede lokale behandeling plaatsvinden, welke tenminste uit goede compressietherapie bestaat. Daarnaast kan later manuele lymfdrainage worden overwogen. Als de zwelling weer weg is, moet een goede therapeutisch elastische kous worden aangemeten en gedragen. Bij lymfoedeempatiënten is het belangrijk om weer zo snel mogelijk tot de omvang maten van voor de infectie zien te komen. Verder zijn goede antibacteriële maatregelen zoals ontsmettende zeep, goede verzorging van de huid en dergelijke belangrijk.

Tips en adviezen ter voorkoming van wondjes

·         Draag handschoenen bij vuil huishoudelijk werk en tuinieren. Probeer insectenbeten en beten en krabben van huisdieren te voorkomen. Krab ze niet open; gebruik eventueel een insectwerend middel

·         Zorg voor een goede huid- en nagelverzorging, goede hygiëne.

·         Regelmatig invetten voorkomt een ruwe, droge huid en kloofjes

·         Gebruik bij ontharen een crème in plaats van een scheermesje

·         Inspecteer dagelijks de huid, de tenen en de ruimtes ertussen

·         Als er toch nog een wondje ontstaat, ontsmet dit dan met een desinfecterend 

middel

Wondroos kan in het algemeen bij mensen met overgewicht leiden tot ernstiger infecties. Afvallen in gewicht kan dan ook bijdragen om in de toekomst minder risico te hebben op herhaling van wondroosinfectie.

Bovenstaande tips en adviezen geven geen garantie dat er geen erysipelas zal ontstaan. U verkleint hiermee echter het risico van ontstaan van erysipelas; zeker voor de patiënt met lymfoedeem is dit heel belangrijk.

Wondroos en besmetting

De kans dat iemand met wondroos een ander daadwerkelijk besmet, is uiterst gering. Wondroos wordt veroorzaakt door een bepaalde bacterie (van de Streptococcus groep), die veel voorkomt en die niet direct besmettelijk is, behalve als je er gevoelig voor bent of minder (lokale) weerstand hebt. Soms wordt een wondroos gecompliceerd door een bijkomende bacterie, die wel meer besmettelijk is (bijvoorbeeld Stafylococus Aureus). Om die reden worden bijvoorbeeld patiënten met wondroos ook nooit naast een geopereerde patiënt verpleegd.